باب دوم

‌دفاتر تجارتي و دفتر ثبت تجارتي

فصل اول - دفاتر تجارتي

ماده 6 :  هر تاجري به استثناي کسبه جزء مکلف است دفاتر ذيل يا دفاتر ديگري را که وزارت عدليه بموجب نظامنامه قائم‌مقام اين دفاتر قرار‌ميدهد داشته باشد:
1) دفتر روزنامه.
2) دفتر کل.
3) دفتر دارائي.
4) دفتر کپيه.

‌ماده 7 :  دفتر روزنامه دفتري است که تاجر بايد همه روزه مطالبات و ديون و داد و ستد تجارتي و معاملات راجع به اوراق تجارتي (‌از قبيل خريد و‌ فروش و ظهرنويسي) و بطور کلي جميع واردات و صادرات تجارتي خود را بهر اسم و رسمي که باشد و وجوهي را که براي مخارج شخصي خود ‌برداشت ميکند در آن دفتر ثبت نمايد.

ماده 8 : دفتر کل دفتري است که تاجر بايد کليه معاملات را لااقل هفته يکمرتبه از دفتر روزنامه استخراج و انواع مختلفه آن را تشخيص و جدا ‌کرده هر نوعي را در صفحه مخصوصي در آن دفتر بطور خلاصه ثبت کند.

ماده 9 : دفتر دارائي دفتري است که تاجر بايد هر سال صورت جامعي از کليه دارائي منقول و غير منقول و ديون و مطالبات سال گذشته خود را ‌بريز ترتيب داده در آن دفتر ثبت و امضاء نمايد و اين کار بايد تا پانزدهم فروردين سال بعد انجام پذيرد.

ماده 10 : دفتر کپيه دفتري است که تاجر بايد کليه مراسلات و مخابرات و صورت‌حسابهاي صادره خود را در آن بترتيب تاريخ ثبت نمايد.

‌تبصره : تاجر بايد کليه مراسلات و مخابرات و صورت‌ حسابهاي وارده را نيز بترتيب تاريخ ورود مرتب نموده و در لفاف مخصوصي ضبط کند.

ماده 11 : دفاتر مذکور در ماده 6 به استثناءِ دفتر کپيه قبل از آنکه در آن چيزي نوشته شده باشد بتوسط نماينده اداره ثبت (‌که مطابق نظامنامه ‌وزارت عدليه معين ميشود) امضاء خواهد شد. براي دفتر کپيه امضاءِ مزبور لازم نيست ولي بايد اوراق آن داراي نمره ترتيبي باشد. در موقع تجديد ‌ساليانه هر دفتر مقررات اين ماده رعايت خواهد شد.
‌حق امضاء از قرار هر صد صفحه يا کسور آن دو ريال و بعلاوه مشمول ماده (135) قانون ثبت اسناد است.

‌ماده 12 : دفتري که براي امضاء بمتصدي امضاء تسليم ميشود بايد داراي نمره ترتيبي و قيطان کشيده باشد و متصدي امضاء مکلف است‌ صفحات دفتر را شمرده در صفحه اول و آخر هر دفتر مجموع عدد صفحات آنرا با تصريح باسم و رسم صاحب دفتر نوشته با قيد تاريخ امضاء و دو‌ طرف قيطان را با مهر سربي که وزارت عدليه براي اين مقصود تهيه مينمايد منگنه کند. لازم است کليه اعداد حتي تاريخ با تمام حروف نوشته شود.

ماده 13 :  کليه معاملات و صادرات و واردات در دفاتر مذکوره فوق بايد بترتيب تاريخ در صفحات مخصوصه نوشته شود - تراشيدن و حک‌کردن و همچنين جاي سفيد گذاشتن بيش از آنچه که در دفترنويسي معمول است و در حاشيه و يا بين سطور نوشتن ممنوع است و تاجر بايد تمام آن‌ دفاتر را از ختم هر سالي لااقل تا ده سال نگاهدارد.

ماده 14 :  دفاتر مذکور در ماده 6 و ساير دفاتري که تجار براي امور تجارتي خود بکار ميبرند در صورتي که مطابق مقررات اين قانون مرتب شده ‌باشد بين تجار - در امور تجارتي - سنديت خواهد داشت و غير اينصورت فقط بر عليه صاحب آن معتبر خواهد بود.

ماده 15 : تخلف از ماده 6 و ماده 11 مستلزم 10/000/000 تا 60/000/000 ريال جزاي نقدي است. اين مجازات را محکمه حقوق رأساً و بدون تقاضاي ‌مدعي‌العموم مي‌ تواند حکم بدهد و اجراي آن مانع اجراي مقررات راجع به تاجر ورشکستة که دفتر مرتب ندارد نخواهد بود.

مشاهده تاریخچه تغییرات

فصل دوم - دفتر ثبت تجارتي

ماده 16 : در نقاطي که وزارت عدليه مقتضي دانسته و دفتر ثبت تجارتي تأسيس کند کليه اشخاصي که در آن نقاط بشغل تجارت اشتغال دارند اعم‌از ايراني و خارجي باستثناي کسبه جزء بايد در مدت مقرر اسم خود را در دفتر ثبت تجارتي به ثبت برسانند و الا بجزاي نقدي از 10/000/000 تا 60/000/000 ريال محکوم خواهند شد.

مشاهده تاریخچه تغییرات

ماده 17 :  مقررات مربوطه بدفتر ثبت تجارتي را وزارت عدليه با تصريح بموضوعاتي که بايد به ثبت برسد بموجب نظامنامه معين خواهد کرد.

ماده 18 :شش ماه پس از الزامي شدن ثبت تجارتي هر تاجري که مکلف بثبت است بايد در کليه اسناد و صورت ‌حسابها و نشريات خطي يا چاپي ‌خود در ايران تصريح نمايد که در تحت چه نمره بثبت رسيده و الا علاوه بر مجازات مقرر در فوق بجزاي نقدي از 10/000/000 تا 60/000/000 ريال محکوم‌ مي شود..

مشاهده تاریخچه تغییرات

ماده 19 : کسبه جزءِ مذکور در اين فصل و فصل اول مطابق مقررات نظامنامه وزارت عدليه تشخيص مي‌شوند.