باب هشتم

باب هشتم - قرارداد حمل و نقل

ماده 377 :متصدي حمل و نقل کسي است که در مقابل اجرت حمل اشياء را بعهده ميگيرد.

ماده 378 : قرارداد حمل و نقل تابع مقررات وکالت خواهد بود مگر در موارديکه ذيلاً استثناء شده باشد.

‌ماده 379 :ارسال ‌کننده بايد نکات ذيل را باطلاع متصدي حمل و نقل برساند:
آدرس صحيح مرسل‌اليه - محل تسليم مال - عده عدل يا بسته و ‌طرز عدل‌ بندي - وزن و محتوي عدل ‌ها - مدتي که مال بايد در آن مدت تسليم شود - راهي که حمل بايد از آن راه بعمل آيد - قيمت اشيائي که ‌گرانبها است.
‌خسارات ناشيه از عدم تعيين نکات فوق و يا از تعيين آنها بغلط متوجه ارسال‌ کننده خواهد بود.

‌ماده 380 : ارسال‌ کننده بايد مواظبت نمايد که مال‌ التجاره بطرز مناسبي عدل ‌بندي شود - خسارات بحري (آواري) ناشي از عيوب عدل‌ بندي ‌بعهده ارسال‌ کننده است.

‌ماده 381 : اگر عدل‌ بندي عيب ظاهر داشته و متصدي حمل و نقل مال را بدون قيد عدم مسئوليت قبول کرده باشد مسئول آواري خواهد بود.

‌

ماده 382 :  ارسال ‌کننده ميتواند مادام که مال‌ التجاره در يد متصدي حمل و نقل است آنرا با پرداخت مخارجي که متصدي حمل و نقل کرده و‌ خسارات او پس بگيرد.

‌ماده 383 : در موارد ذيل ارسال‌ کننده نميتواند از حق استرداد مذکور در ماده 382 استفاده کند:
1 - در صورتيکه بارنامه توسط ارسال‌ کننده تهيه و بوسيله متصدي حمل و نقل بمرسل‌اليه تسليم شده باشد.
2 - در صورتيکه متصدي حمل و نقل رسيدي بارسال‌ کننده داده و ارسال‌ کننده نتواند آنرا پس دهد.
3 - در صورتيکه متصدي حمل و نقل به مرسل‌اليه اعلام کرده باشد که مال‌ التجاره بمقصد رسيده و بايد آن را تحويل گيرد.
4 - در صورتيکه پس از وصول مال‌ التجاره به مقصد مرسل‌اليه تسليم آنرا تقاضا کرده باشد.
‌در اين موارد متصدي حمل و نقل بايد مطابق دستور مرسل‌اليه عمل کند معذالک اگر متصدي حمل و نقل رسيدي بارسال‌ کننده داده مادام که‌ مال‌ التجاره بمقصد نرسيده مکلف برعايت دستور مرسل‌اليه نخواهد بود مگر اينکه رسيد بمرسل‌اليه تسليم شده باشد.

‌ماده 384 : اگر مرسل‌اليه مال‌ التجاره را قبول نکند و يا مخارج و ساير مطالبات متصدي حمل و نقل بابت مال‌ التجاره تأديه نشود و يا بمرسل‌اليه ‌دسترسي نباشد متصدي حمل و نقل بايد مراتب را باطلاع ارسال‌ کننده رسانيده و مال‌ التجاره را موقتاً نزد خود بطور امانت نگاهداشته يا نزد ثالثي ‌امانت گذارد و در هر دو صورت مخارج و هر نقص و عين بعهده ارسال‌ کننده خواهد بود.
‌اگر ارسال‌ کننده و يا مرسل‌اليه در مدت مناسبي تکليف مال‌ التجاره را معين نکند متصدي حمل و نقل مي‌ تواند مطابق ماده 362 آنرا بفروش برساند.

‌

ماده 385 :  اگر مال‌ التجاره در معرض تضييع سريع باشد و يا قيمتي که ميتوان براي آن فرض کرد با مخارجي که براي آن شده تکافو ننمايد متصدي‌ حمل و نقل بايد فوراً مراتب را باطلاع مدعي‌العموم بدايت محل يا نماينده او رسانيده و با نظارت او مال را بفروش رساند.
‌حتي‌المقدور ارسال‌ کننده و مرسل‌اليه را بايد از اينکه مال‌ التجاره بفروش خواهد رسيد مسبوق نمود.

‌

ماده 386 :اگر مال‌ التجاره تلف يا گم شود متصدي حمل و نقل مسئول قيمت آن خواهد بود مگر اينکه ثابت نمايد تلف يا گم شدن مربوط بجنس‌ خود مال‌ التجاره يا مستند بتقصير ارسال‌ کننده و يا مرسل‌اليه و يا ناشي از تعليماتي بوده که يکي از آنها داده‌اند و يا مربوط بحوادثي بوده که هيچ ‌متصدي مواظبي نيز نميتوانست از آن جلوگيري نمايد قرارداد طرفين ميتواند براي ميزان خسارت مبلغي کمتر يا زيادتر از قيمت کامل مال‌ التجاره معين ‌نمايد.

‌ماده 387 : در مورد خسارات ناشيه از تأخير تسليم يا نقص يا خسارات بحري (‌آواري) مال‌ التجاره نيز متصدي حمل و نقل در حدود ماده فوق ‌مسئول خواهد بود. ‌خسارات مزبور نمي‌ تواند از خساراتي که ممکن بود در صورت تلف شدن تمام مال‌ التجاره حکم به آن شود تجاوز نمايد مگر اينکه قرارداد طرفين‌ خلاف اين ترتيب را مقرر داشته باشد.

‌

ماده 388 :متصدي حمل و نقل مسئول حوادث و تقصيراتي است که در مدت حمل و نقل واقع شده اعم از اينکه خود مباشرت بحمل و نقل ‌کرده و يا حمل و نقل‌ کننده ديگريرا مأمور کرده باشد - بديهي است که در صورت اخير حق رجوع او به متصدي حمل و نقلي که از جانب او مأمور‌شده محفوظ است.

ماده 389 : متصدي حمل و نقل بايد بمحض وصول مال‌التجاره مرسل‌اليه را مستحضر نمايد.

‌ماده 390 : اگر مرسل‌اليه ميزان مخارج و ساير وجوهي را که متصدي حمل و نقل بابت مال‌ التجاره مطالبه مينمايد قبول نکند حق تقاضاي تسليم ‌مال‌ التجاره را نخواهد داشت مگر اينکه مبلغ متنازع فيه را تا ختم اختلاف در صندوق عدليه امانت گذارد.

‌ماده 391 :  اگر مال‌ التجاره بدون هيچ قيدي قبول و کرايه آن تأديه شود ديگر بر عليه متصدي حمل و نقل دعوي پذيرفته نخواهد شد مگر در مورد‌ تدليس يا تقصير عمده بعلاوه متصدي حمل و نقل مسئول آواري غيرظاهر نيز خواهد بود در صورتيکه مرسل‌اليه آن آواري را در مدتيکه مطابق‌ اوضاع و احوال رسيدگي بمال‌ التجاره ممکن بود بعمل آيد و يا بايستي بعمل آمده باشد مشاهده کرده و فوراً پس از مشاهده بمتصدي حمل و نقل‌ اطلاع دهد در هر حال اين اطلاع بايد منتها تا هشت روز بعد از تحويل گرفتن مال‌ التجاره داده شود.

‌

ماده 392 : در هر موردي که بين متصدي حمل و نقل و مرسل‌اليه اختلاف باشد محکمه صلاحيتدار محل مي‌ تواند بتقاضاي يکي از طرفين امر دهد ‌مال‌ التجاره نزد ثالثي امانت گذارده شده و يا لدي‌الاقتضاء فروخته شود در صورت اخير فروش بايد پس از تنظيم صورت‌ مجلسي حاکي از آنکه‌ مال‌ التجاره در چه حال بوده بعمل آيد.
‌بوسيله پرداخت تمام مخارج و وجوهي که بابت مال‌ التجاره ادعا مي شود و يا سپردن آن بصندوق عدليه از فروش مال‌ التجاره مي‌ توان جلوگيري کرد.

‌ماده 393 :  نسبت بدعوي خسارت بر عليه متصدي حمل و نقل مدت مرور زمان يکسال است - مبدأ اين مدت در صورت تلف يا گم شدن‌ مال‌ التجاره و يا تأخير در تسليم روزي است که تسليم بايستي در آن روز بعمل آمده باشد و در صورت خسارات بحري (‌آواري) روزي که مال بمرسل‌اليه تسليم شده.

ماده 394 : حمل و نقل بوسيله پست تابع مقررات اين باب نيست.